A vitamini, bağışıklık sistemi, üreme, göz ve cilt sağlığı gibi birçok bedensel işlev için önemli olan yağda çözünen bir vitamindir. Besinlerde bulunan iki tip A vitamini vardır. Bunlar önceden şekillendirilmiş A vitamini ve provitamin A olarak adlandırılır. Önceden şekillendirilmiş A vitamini retinol olarak da bilinir ve et, balık, yumurta ve süt ürünlerinde yaygın olarak bulunur. Diğer taraftan, vücut kırmızı, yeşil, sarı, turuncu meyve ve sebzeler gibi bitki besinlerinde  bulunan karotenoidleri A vitaminine dönüştürür. Gelişmiş ülkelerde A vitamini eksikliği nadir olsa da, gelişmekte olan ülkelerdeki pek çok kişi yeterli A vitamini alamamaktadır. En yüksek eksiklik riski olanlar, hamile kadınlar, emziren anneler, bebekler ve çocuklardır. Kistik fibroz ve kronik ishal de eksiklik riskinizi artırabilir (1).

A Vitamini Eksikliği Nasıl Anlaşılır?

A vitamini eksikliğinde, vücutta eksikliğine işaret eden bazı semptomlar oluşur. Bu semptomlar her zaman kesinlikle A vitamini eksikliği ile ilişkili olmayabilir. Fakat özellikle bunların birkaçını yaşıyorsanız en kısa zamanda bir doktora görünmeniz tavsiye edilir. A vitamini ihtiyacını anlamaya yardımcı ve eksiklik nedeniyle oluşabilecek A vitamini eksikliği belirtileri ise şunlardır:

Cilt Kuruluğu

cilt-kurulugu

A vitamini, cilt kuruluğu vitamin eksikliğinden kaynaklanır mı sorusunun iyi bir cevabıdır. A vitamini, cilt hücrelerinin oluşturulması ve onarılması için önemlidir. Ayrıca bazı cilt sorunlarından dolayı oluşabilecek iltihapla savaşmaya yardımcı olur. Egzama ve diğer cilt problemlerinin oluşması A vitamini eksikliği nedeniyle gerçekleşebilir. Egzama, ciltte kaşıntı ve iltihaba neden olan bir durumdur. Çeşitli klinik çalışmalarda, A vitamininin egzama tedavisinde etkili olduğu gösterilmiştir.

Cilt kuruluğunun birçok nedeni olabileceğini aklınızdan çıkarmayın. Ancak kronik A vitamini eksikliği de bu probleme neden olan önemli etkenlerden biridir. Sonuç olarak A vitamini cilt onarımında önemli bir rol oynar ve iltihapla savaşmaya yardımcı olur. Cilt için A vitamini büyük önem taşımaktadır (2, 3).

Gözlerde Kuruluk

A vitamini eksikliği hastalıkları düşünüldüğünde ilk olarak göz ile igili problemler akla gelmektedir. Gözlerde rahatsızlık, A vitamini eksikliği ile ilişkili olan ve bu doğrultuda en bilinen problemlerden biridir. Aşırı derecede A vitamini eksikliği tam körlüğe ve korneaların ölümüne yol açabilir. Göz kuruluğu ya da gözyaşı üretememe, A vitamini eksikliğinin ilk belirtilerinden biridir. Beslenme düzenlerinde yeterince A vitamini bulunmayan Hindistan, Afrika ve Güneydoğu Asya’daki küçük çocuklar yüksek oranda göz kuruması riski altındadır. A vitamini takviyesi ile bu durumları düzeltmek mümkündür. Bir çalışmada yüksek doz A vitamininin kuru gözlerin prevalansını bebeklerde % 63 oranında azalttığı bulunmuştur (4, 5).

Gece Körlüğü

“A vitamini eksikliğinde gece körlüğü oluşur mu?” sorusu sıkça duyduğumuz sorulardan biri. Bunun cevabını araştırmalarda aradığımızda söyleyebilirz ki evet, ciddi oranda A vitamini eksikliği gece körlüğüne neden olabilir. Bazı gözlemsel çalışmalar, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yüksek oranda gece körlüğünün yaygın olduğunu belirtmiştir. Bu sorunun kapsamı nedeniyle, sağlık çalışanları gece körlüğü riski taşıyan insanlarda A vitamini düzeylerini iyileştirmek için çalışmışlardır. Bir çalışmada gece körlüğü olan kadınlara gıda veya takviye olarak A vitamini verilmiştir. Her iki A vitamininin de durumu iyileştirdiği görülmüştür. Kadınların karanlığa uyum yeteneği altı haftalık tedaviden sonra % 50’nin üzerinde artmıştır (6, 7).

Kısırlık ve Sorunlu Gebelik

A vitamini, hem erkeklerde hem de kadınlarda üreme için olduğu kadar, bebeklerde de doğru gelişim için gereklidir. Eğer gebe kalmakta zorlanıyorsanız, A vitamini eksikliği bunun nedenlerinden biri olabilir. A vitamini eksikliği hem erkeklerde hem de kadınlarda kısırlığa yol açabilir. Çalışmalar, A vitamini eksikliği olan dişi sıçanların gebe kalmasını güçleştirdiğini ve doğum kusurları olan embriyolara sahip olduğunu göstermektedir.

Diğer araştırmalar, infertil erkeklerin, vücutlarındaki yüksek oksidatif stres seviyelerine bağlı olarak antioksidanlara daha fazla ihtiyaç duyabileceklerini düşündürmektedir. A vitamini, vücutta antioksidan görevi gören besin kaynaklarından biridir.

A vitamini eksikliği düşük yapmak ile de ilişkilidir. Tekrarlayan düşük doğumlara sahip kadınlarda farklı besin maddelerinin kan seviyelerini analiz eden bir çalışma, A vitamini düzeylerinin düşük olduğunu bulmuştur. Kısaca yeterli A vitamini alamayan hem erkek hem de kadınlar doğurganlık sorunları yaşayabilir. Ebeveynlerde düşük A vitamini düşüklere veya doğum kusurlarına yol açabilir (8).

Büyümede Gecikme

Yeterli A vitamini alamayan çocuklarda bodur büyüme olabilir. Bunun nedeni, insan vücudunun doğru gelişimi için A vitamininin gerekli olmasıdır. Yapılan bazı çalışmalar, A vitamini takviyelerinin tek başına ya da diğer besinlerle büyümeyi artırabildiğini göstermiştir. Bu çalışmaların çoğu gelişmekte olan ülkelerdeki çocuklarda gerçekleştirilmiştir. Aslında, Endonezya’da 1000’den fazla çocuk üzerinde yapılan bir araştırmada, dört ay boyunca yüksek dozda A vitamini takviyeleri alan ve A vitamini eksikliği olan çocukların plasebo alan çocuklardan 0.39 cm daha uzun olduğu bulunmuştur (9).

Boğaz ve Göğüs Enfeksiyonları

Özellikle boğaz veya göğüste sık görülen enfeksiyonlar A vitamini eksikliğinin bir belirtisi olabilir. A vitamini takviyelerinin solunum yolu enfeksiyonlarına yardımcı olabileceği gösterilmiştir. Ekvador’da yaşayan çocuklarla yapılan bir çalışmada, haftada 10,000 IU A vitamini alan düşük kilolu çocukların plasebo alanlara göre daha az solunum yolu enfeksiyonu olduğu gösterilmiştir. Ayrıca, yaşlı insanlarda yapılan bir çalışmaya göre, provitamin A solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruyabilir (10).

Yaraların İyileşmesinde Zorluk

gec-yara-iyilesmesi

Herhangi bir kaza veya ameliyattan sonra tam anlamıyla iyileşmeyen yaralar A vitamini düzeylerinin düşük olmasına bağlı olabilir. Bunun nedeni, A vitamininin sağlıklı bir cildin önemli bir bileşeni olan kolajen oluşumunu teşvik etmesidir. Araştırmalar hem oral hem de topikal A vitamininin cildi güçlendirebileceğini düşündürmektedir. Sıçanlarda yapılan bir çalışmada, oral A vitamininin kolajen üretimi geliştirdiği bulunmuştur. Sıçanların yara iyileşmesini engelleyebilen steroidler almasına rağmen, A vitamin olumlu bir etki göstermiştir (11).

Sivilce Oluşumu

A vitamini, cildin gelişmesini desteklediğinden ve iltihapla savaştığından, sivilcelerin önlenmesine veya tedavisine yardımcı olabilir. Yapılan çalışmalar düşük A vitamini düzeylerini ve sivilce oluşumu arasında bir bağlantı kurmuştur. Topikal ve oral A vitamini sivilceleri tedavi edebilir. Araştırmalar, A vitamini içeren kremlerin, akne lezyonlarının sayısını %50 oranında azaltabildiğini göstermektedir (12).

A Vitamini Eksikliğinin Tedavisi Nedir?

a-vitamin-kaynaklari

A vitamini eksikliği A vitamini takviyeleri ile tedavi edilebilir. Takviye miktarı kişinin yaşına bağlıdır. A vitamini takviyeleri gece körlüğünü tersine çevirebilir ve gözlerin tekrar düzgün bir şekilde işlevini sürdürmesine yardımcı olabilir. Uluslararası kuruluşlar risk altındaki popülasyonlarda A vitamini eksikliğini gidermek için çalışmakta ve yeterli diyet ve vitamin takviyeleri ile korunmayı teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Beslenme düzeninizde mutlaka bulunması gereken A vitamini kaynakları ise şunlardır:

  • Balkabağı
  • Tatlı patates
  • Havuç
  • Ispanak
  • Kuru kayısı
  • Brokolo
  • Yumurta sarısı
  • Lahana

Sonuç olarak A vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar oldukça fazladır. A vitamini eksikliğiniz olduğunu düşünüyorsanız en kısa zamanda bir doktora başvurmalısınız. Kan değerleri ölçümü sonrası en etkili tedavi planını ve beslenme düzenini uygulamanız gerekmektedir.

YORUM YAZ:

Yorum bırak!
Lütfen adınızı giriniz