Vitaminler vücudumuzda doğrudan enerji kaynağı olarak kullanılmayan ancak enerji metabolizmasına yardımcı olan bileşiklerdir. Temelde vücut fonksiyonlarına yardımcı olur. Vücutta gerçekleşen birçok olaya katalizör olarak reaksiyonların gerçekleşmesine yardımcı olurlar. Besinlerle dışarıdan alınmaları gerekmektedir. Vücudumuz sinir sistemi, bağışıklık sistemi ve enerji metabolizması gibi temel fonksiyonlarını gerçekleştirebilmeyi bu küçük bileşiklere borçludur. Vitaminler ikiye ayrılır. Yağda çözünebilir ve suda çözünebilir olmak üzere iki tip vitamin vardır.
Suda Çözünen Vitaminler
Suda çözünebilir vitaminler vücudumuzda serbestçe hareket ederler ve fazlası böbreklerde atılır. Vücudumu bu vitaminlere sık sık az dozlarda ihtiyaç duyar. Bu vitaminler yağda çözünen vitaminler gibi toksik etki yaratmaz. Ancak niasin, B6 vitamini, folat ve C vitaminin kullanım dozu vardır. B6 vitamininin uzun süre yüksek dozlarda alınması sinir hasarı yaratabilir. Sağlıklı ve dengeli bir diyet bu vitaminlerin hepsini karşılar. 50 yaş üstü bireylerde ve bazı vegan- vejeteryanlarda ekstra B12 takviye edilmesi gerekebilir.
B1 Vitamini – Tiamin
B1 vitamini enerji metabolizmasında rol oynayan enzimlerin bir parçasıdır. Gıdaların enerjiye çevrilmesinde rol oynar. Ayrıca sinir sistemi fonksiyonları için önemli bir vitamindir. Genellikle tam tahıllarda, zenginleştirilmiş ekmeklerde, kuru baklagillerde kuruyemişlerde ve tohumlarda bulunur.
B2 Vitamini – Riboflavin
B2 vitamini deri sağlığı için önemlidir. Aynı zamanda enerji metabolizmasında rol oynayan enzimlerin bir kısmını oluşturur. Süt ve süt ürünlerinde, yeşil yapraklı sebzelerde ve tam tahıllarda bolca bulunur.
B3 Vitamini – Niasin
B3 vitamini sinir sistemi, sindirim sistemi ve cilt sağlığı için önemlidir. Et, balık, tam tahıllar, özellikle kuşkonmaz ve mantar gibi sebzelerde bulunur.
Pantotenik Asit
Diğer adıyla B5 vitamini, enerji metabolizmasında rol oynar. Bağırsaklarımızdaki bakteriler tarafından üretilir.
B6 Vitamini
B6 vitamini, kırmızı kan hücrelerini oluşturmaya yardım eder. Et, balık, sebzeler ve meyvelerde bulunur.
Folik Asit
Diğer adı B9 vitamini olan folik asit, yeni hücre oluşturulmasında ve DNA sentezinde rol oynar. Yeşil yapraklı sebzelerde, kuru baklagillerde, tohumlarda ve ciğerde bolca bulunur.
B12 Vitamini
Yeni hücre oluşturmaya yardımcı olur. Aynı zamanda sinir sistemi fonksiyonları için önemli bir vitamindir. Yumurta, süt ve süt ürünleri, et gibi hayvansal ürünlerde bulunur. Bitkisel ürünlerde B12 vitamini bulunmaz.
C Vitamini
C vitamini bir antioksidandır. Protein metabolizmasında ihtiyaç duyulan bir enzimdir. Bağışıklık sistemi için önemlidir. Aynı zamanda demir emilimine yardımcı olur. Özellikle asitli meyvelerde, sebzelerde, çilek, domates, biber, mango, papaya ve kivide bulunur.
Yağda Çözünen Vitaminler
Yağda çözünen vitaminler vücut hücrelerimizde depolanabilir. Suda çözünen vitaminler gibi kolayca atılmaz, suda çözünen vitaminler kadar sık sık tüketilmeye gerek yoktur. Uygun miktarlarda alınması yeterlidir. Fazla miktarda vitaminleri almak toksik etki yaratabilir.
Dengeli bir diyet genellikle yeterli yağda çözünen vitaminlerin sağlar. D vitaminini sadece gıdalardan almak mümkün değildir. D vitamini seviyesini yeterli miktarda yükseltmek için takviye gerekebilir. Doğru bir takviye için uzmanınızla iletişime geçmelisiniz.
A vitamininin iki formu vardır. Bazı retinoller doğal olarak insan vücudunda bulunur. Bazıları diyet kaynaklarından elde edilir. Beta karoten bitki bazlı kaynaklarda bulunurken, retinol hayvansal ürünlerde bulunur.
A vitamini sağlıklı bir gün membran kemik diş sağlığı ve bağışıklık için önemlidir. Peynir, krema, tereyağı, yumurta, ciğer gibi ürünlerde bulunur.
D vitamini kalsiyum emilmesi ve kemiklerde depolanması için gereklidir. Yumurta sarısı, yağlı balıklar ve süt gibi hayvansal gıdalarda bulunur. Güneş sayesinde cildimiz D vitamini üretir.
E Vitamini
E vitamini bir antioksidandır ve hücre duvarını korumaya yardımcı olur. Çoklu doymamış yağ asitlerinde, yeşil yapraklı sebzelerde, tam buğday, ciğer, yumurta sarısı ve kuruyemişlerde bolca bulunur.
K Vitamini
K vitamini, kan pıhtılaşması için gerekli vitamindir. Brokoli, ıspanak, yeşil yapraklı sebzelerde bolca bulunur. Aynı zamanda bağırsaklarımızda bakteriler tarafından üretilir.
