Kan testi yaptırırken HDL ve LDL gibi değerlere bakıldığını duymuşsunuzdur. Bunlar kan yağı olarak da bilinen kolesterol değerlerini ifade eder. Kolesterol hem iyi hem de kötüdür. Normal seviyelerinde vücut için hayati önem taşıyan bir maddedir. Ancak eğer kandaki kolesterol miktarı artarsa, kişiyi kalp krizine kadar sürükleyebilecek ciddi bir tehlike haline gelir.
Bugün sizlerle koleterolün ne olduğuna bakmak istiyoruz. Özellikle ilerleyen yaşlar için dikkat çekilen, ailede kronik kalp ve damar hastalıkları varsa önemsenen ve beslenme planında sağlıksız yağlara bolca yer veren kişileri hekimler kolesterol konusunda sıkça uyarmaktadır.
Kolesterol, d vitamininin kullanılması, hormon üretimi, yiyeceklerin sindirilmesi ve yeni hücrelerin oluşturulması sırasında vücutta görev alan ve her hücrede bulanan bir maddedir. Mumsu, yağ benzeri bir yapısı bulunmaktadır. Vücut tarafından üretilir ancak dışarıdan beslenme yolu ile de alınabilir.
Sizinle bugün doktorların da sık sık dikkat çektiği kolesterol nedir sorusuna bakmak ve yüksek kolesterol neden olur sorusunu cevaplandırmak istiyoruz. Ancak öncelikle kolesterol hakkında bilmeniz gereken 4 temel bilgiyi paylaşalım:
- Kolesterol vücudun üretebildiği ya da hayvansal yiyeceklerden alabildiği elzem bir maddedir.
- Yüksek kolesterol riskini yaşam şeklinizde yapacağınız değişiklikler ile (beslenme ve egzersiz) kontrol edebilirsiniz.
- Yüksek kolesterol her zaman semptomlar ile kendini belli etmeyebilir.
- Eğer beslenme ve egzersiz gibi seçenekler üzerinde değişikliğe gitmiş olmanıza rağmen kolesterolünüz hâlâ yüksekse ilaç tedavisi uygulanabilir.
Kolesterol Nedir?
Kolesterol su bazlı kan ile karışmayan yağ bazlı bir maddedir. İki çeşidi bulunmaktadır.
LDL (Low-density lipoprotein): kötü kolesterol olarak bilinir. Bunun sebebi yüksek LDL seviyelerinin kan damarlarında yağ birikimine sebep olması ve damarları daraltmasıdır. Bu duruma ateroskleroz denilmektedir.
HDL (High-density lipoprotein): iyi kolesterol olarak bilinir. Bunun sebebi vücudunuzun diğer bölgelerinde bulunan kolesterolleri karaciğerinize geri taşımasıdır. Karaciğeriniz daha sonra bu kolesterolü temizleyecektir.
Kolesterolün vücutta 4 önemli işlevi vardır, bu işlevler olmadığı sürece vücut yaşamsal fonksiyonlarını yerine getirmekte güçlük çeker. İşlevler sırası ile:
- Hücre duvarlarının oluşturulmasına yardımcı olma
- Bağırsakta sindirimin devamını sağlayacak safra asidini oluşturma
- Vücudun d vitamini üretebilmesini sağlama
- Bazı hormonların oluşturulmasını sağlama (1)
Kolesterol Yüksekliği Neden Olur?
Yüksek kolesterol oldukça sinsidir. Bunun sebebi ise herhangi bir semptomunun bulunmamasıdır. Ancak hekimler kişileri her zaman kolesterol konusunda uyarmaktadır. Özellikle beslenme konusunda yüksek miktarda işlenmiş yağlar tüketenler, obezite problemine sahip olanlar, ırsî kalp rahatsızlıklarına sahip olanlar ve yaşı ileri olanlar için kolesterol önemli bir tehdittir.
Kalp krizi, inme, damar tıkanıklığı, böbrek yetmezliği gibi oldukça riskli hastalıklar ile bir anda karşı karşıya kalmanıza sebep olabilir.
Kötü kolesterolün zaman içerisinde damarlar içerisinde birikerek damarları tıkaması ya da daraltası yukarıdaki hastalıkların bir an içerisinde oluşmasına sebep olur.
Beslenme yolu ile alınan yağların dikkatli bir şekilde kontrol edilmesi, kolesterol değerlerini normal seviyelerde tutmaya yardımcı olabilir. Aşağıda sınırlandırmanız gereken bazı yağları sizlere listeledik:
- Kolesterol: hayvanlardan gelen et ve peynir ürünleri
- Doymuş yağlar: bazı etler, süt ürünleri, çikolata, fırın ürünleri, kızartmalar ve işlenmiş yemekler
- Trans yağlar: kızartmalar ve işlenmiş yiyecekler
Kandaki kötü kolesterolün artmasına sebep olan diğer faktörleri aşağıda sıralıyoruz:
- Diyabet çeşitleri
- Karaciğer ya da böbrek hastalıkları
- Polikistik Over Sendromu
- Hamilelik ve diğer kadınlık hormonlarını yükselten durumlar
- Aktif olmayan tiroid bezi
- Bazı steroidler gibi iyi kolesterol olan HDL’yi düşürürken kötü kolesterol olan LDL’yi yükselten ilaçlar
