C-reaktif protein (CRP), daha önceleri herhangi bir kan testinde doktorunuzun istemiş olduğu değerlerden biri olabilir. Vücutta oluşan iltihaba tepki olarak karaciğer tarafından üretilen maddeye CRP denilir. CRP, yüksek duyarlıklı C-reaktif protein (hs-CRP) ve ultra duyarlı C-reaktif protein (us-CRP) olarak da isimlendirilir.
Gribal enfeksiyonlarda, kanser oluşumunda ya da başka birçok sağlık probleminde CRP değerleri yükselebilmektedir. Yüksek CRP seviyeleri arterlerde olan iltihabın ve akabinde oluşabilecek kalp krizinin habercisi olabileceği gibi bambaşka bir problemin de göstergesi olabilir. Bu sebeple birçok doktor farklı hastalıkların belirlenmesi sırasında bir ölçüt olarak CRP testi de yapmak ister, ancak CRP değerleri tek başına belirleyici bir faktör değildir. (1)
Bugün sizlerle yüksek CRP oluşumunun sebeplerini ve nasıl tedavi edilebileceğini paylaşacağız.
CRP Yüksekliği Neden Olur ve Ne Anlama Gelmektedir?
Kanda bulunan yüksek CRP vücutta iltihap olduğunu gösterir ancak nedenini göstermemektedir. Bu sebeple de vücutta inflamasyon yaratan her sağlık problemi CRP seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
Yüksek CRP değerleri, enfeksiyon, romatoid artirit, hamilelik, doğum kontrol ilaçları, kanser, tüberküloz, lupus (SLE) ve enflamatuar bağırsak hastalığı gibi çok çok farklı sebepler ile oluşabilir. (2) Doktorlar CRP değerlerinin yüksek olduğunu gördüklerinde hastanın hastalık hikayesini de dikkate alarak şüphelendikleri durumları tespit edebilecek başka testler uygulamak isterler.
Ancak bazı kişiler yüksek CRP değerleri ile kalp krizi ve inme arasında ilişki olduğunu düşünmektedir. Physicians’s Health Study, sağlıklı erkeklerde CRP seviyeleri yüksek olanların CRP seviyeleri düşük olanlara göre 3 kat daha fazla kalp krizi riskine sahip olduğunu belirtmektedir. (3)
Cleveland Clinic’in yapmış olduğu bir araştırmaya göre yüksek CRP seviyelerine bağlı inme ya da koroner bozuklukların oluşumu, yüksek kolesterole bağlı oluşuma göre daha çok tahmin edilebilmektedir. (4)
Yeni bir araştırmada kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ile ilgili sağlık durumunun belirlenmesinde CRP testlerinin kullanılabileceğini belirtilmektedir. (5) CRP testleri ayrıca aşağıdaki hastalıkların teşhisi konusunda da destek olabilir:
- Romatoid artirit
- Lupus
- İnflamatuar bağırsak hastalığı
CRP Değerleri Ne Anlama Gelmektedir?
Doktorlar kan testi ile CRP değerlerinize bakmak isteyebilir. CRP düşüklüğü ya da CRP yüksekliği iltihabın miktarını belirleyecektir. Cleveland Clinic’in verilerine göre:
- 1 mg/L’nin altındaki CRP değerleri düşük dereceli kardiyovasküler hastalık riskini gösterir.
- 1 – 2,9 mg/L’nin arasındaki CRP değerleri orta dereceli kardiyovasküler hastalık riskini gösterir.
- 3 mg/L’den büyük olan CRP değerleri yüksek kardiyovasküler hastalık riskini gösterir.
- 10 mg/L’den yüksek olan CRP değerleri vücudunuzda önemli bir iltihabın olduğunu ve nedenini belirlemek için daha fazla test yapılmasını gerektiğini gösterir. Böyle bir durumda doktorunuz sizden farklı kan testleri ve diğer tanı yöntemlerini isteyebilir.
CRP Değerleriniz Yüksek İse Neler Yapabilirsiniz?
CRP yüksekliği iltihabın nedenini vermediği için CRP tedavisi tek bir tedavi yöntemini içermemektedir.
CRP değerinizin yüksek olması sizde kardiyovasküler bir problem olduğunu ya da başka bir problemi de %100 olarak göstermez. Bunun için panik yapmadan doktorunuz ile CRP değerinizi yükselten problemi bulmanız gerekir. Altta yatan temel problem bulunduktan sonra asıl tedaviye başlanılabilir.
Ancak bu durumun yanısıra bir çalışmada sağlıklı beslenme düzeninin CRP seviyelerini düşürebileceği gözlemlenmiştir. Akdeniz tipi beslenme (Akdeniz diyeti) CRP değerlerini düşürebilir. Eğer kalp problemleriniz var ise sağlıklı beslenmeye ömür boyu dikkat etmeniz çok çok önemlidir. (6)
Eğer CRP değerleriniz yüksek ise ve doktorunuz diğer testler ile birlikte bu durumun kardiyovasküler problemlerle ilişkili olduğunu düşünüyorsa birtakım kolesterol düşürücü ilaçlar ile tedaviye başlamak isteyebilir. Aspirin kan sulandırıcı görev ile diyete eklenebilir; yapılan çalışmalarda c vitamini ve probiyotiklerin CRP değerlerinin düşürülmesine destek olabileceği gözlemlenmiştir. (7, 8)
