Yazı İçeriği ve Başlıkları

  1. Çinko Nedir?
  2. Çinkonun Vücudunuzdaki Rolü
  3. Çinkonun Faydaları
  4. Çinko Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
  5. Çinko Hangi Besinlerde Bulunur?

Çinko, vücudunuzda birçok hayati role sahip olan bir besindir. Vücudunuz doğal yollardan çinko üretmediğinden, yiyecek veya takviyelerle çinko ihtiyacı karşılanır.

Çinko Nedir?

Çinko temel bir besin olarak kabul edilir, yani vücudunuz onu üretemez veya depolayamaz. Bu nedenle, çinko içeren besinler yoluyla vücudun ihtiyacı karşılanır.

Aşağıdaki işlemler için çinko tüketimi oldukça önemlidir:

  • Gen ekspresyonu
  • Enzimatik reaksiyonlar
  • Bağışıklık fonksiyonu
  • Protein sentezi
  • DNA sentezi
  • Yara iyileşmesi
  • Büyüme ve gelişme

Çinko doğal olarak çok çeşitli bitki ve hayvansal gıdalarda bulunur. Kahvaltılık gevrekler, atıştırmalıklar ve undan elde edilen ürünler, doğal yollardan bu mineralleri içermez ve sentetik çinko formlarıyla güçlendirilir.Bağışıklık fonksiyonundaki rolü nedeniyle, aynı şekilde bazı burun spreylerine, pastillere ve diğer soğuk algınlığı ilaçlarına da çinko eklenir. Dolayısıyla, düzenli ve sağlıklı beslenen biri için çinko eksikliği ile karşılaşmak çok olası değilidir.

Çinkonun Vücudunuzdaki Rolü

Çinko, vücudunuzun sayısız işlem için kullandığı hayati bir mineraldir. Çinko vücudunuzda demirden sonra en fazla bulunan ikinci mineraldir ve her hücrede bulunur. Çinko, metabolizmaya, sindirime, sinir fonksiyonuna ve diğer birçok işleme yardımcı olan 300’den fazla enzimin aktivitesi için gereklidir. Ek olarak, bağışıklık hücrelerinin gelişimi ve işlevi için kritik bir rol oynar. Bu mineral aynı zamanda cilt sağlığı, DNA sentezi ve protein üretimi için de önemlidir. Dahası, vücut gelişimi, hücre büyümesi ve bölünmesindeki rolü nedeniyle çinkoya oldukça ihtiyaç duyarız.

Çinko ayrıca tat ve koku duyularınız için de gereklidir. Doğru tat ve koku için çok önemli olan enzimlerden biri bu besine bağlı olduğundan, çinko eksikliği tat alma veya koku alma yeteneğinizi azaltabilir.

Çinkonun Faydaları

Bağışıklık Sisteminizi Güçlendirir

aspir-bagisiklik-sistemi

Çinko, bağışıklık sisteminizi güçlü tutmanıza yardımcı olur. Bağışıklık hücresi fonksiyonu için gerekli olduğundan, oluşabilecek bir eksiklik bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir. Çinko takviyeleri belirli bağışıklık hücrelerini uyarır ve oksidatif stresi azaltır. Örneğin, bir çalışmada günde 80-92 mg tüketilen çinkonun soğuk algınlığının uzunluğunu %33’e kadar azaltabildiğini görülmüştür.

Yaraların İyileşmesini Hızlandırır

Çinko, hastanelerde yanıklar, bazı ülserler ve diğer cilt yaralanmalarının tedavisi için yaygın olarak kullanılır. Bu mineral kolajen sentezi ve bağışıklık fonksiyonunda kritik roller oynadığından, vücuttaki iyileşme süreci için oldukça gereklidir.  Çinko eksikliği yara iyileşmesini yavaşlatırken, çinko takviyesi yaralardaki iyileşmeyi hızlandırabilir.

Örneğin, diyabetik ayak ülseri olan 60 kişide yapılan 12 haftalık bir çalışmada, günde 200 mg çinko ile tedavi edilenler, bir plasebo grubuna kıyasla ülser boyutunda önemli düşüşler yaşamıştır.

Yaşa Bağlı Bazı Hastalıkların Riskini Azaltabilir

yaslanma-ve-unutkanlik

Çinko, pnömoni, enfeksiyon ve yaşa bağlı maküler dejenerasyon (AMD) gibi ileri yaşta oluşabilecek hastalık riskinizi önemli ölçüde azaltabilir. Çinko, vücudunuzun enfeksiyondan korunmasına yardımcı olan T hücrelerinin aktivitesini artırarak oksidatif stresi hafifletebilir ve bağışıklığınızı iyileştirebilir.

Yapılan bir çalışmada, günde 45 mg çinko tüketen ileri yaştaki kişilerde enfeksiyon miktarının yaklaşık % 66 oranında azaldığı görülmüştür.

Ek olarak, 4.200’den fazla kişi üzerinde yapılan büyük bir çalışmada, günlük antioksidan takviyeleri, E vitamini, C vitamini, beta-karoten ve 80 mg çinko tüketimi görme kaybını azaltmıştır.

Akne Tedavisine Yardımcı Olabilir

Cilde iyi gelen vitaminler

Akne, dünya nüfusunun %9.4’ünü etkilediği tahmin edilen yaygın bir cilt hastalığıdır. Akne, yağ üreten bezlerin, bakterilerin ve inflamasyonun tıkanmasıyla meydana gelir. Çalışmalar, hem topikal hem de oral çinko içeren ilaçlar ile tedavilerinin, yağlı bez aktivetesini baskılayarak, iltihabı ve bakterilerinin büyümesini azaltarak akneyi etkili bir şekilde tedavi edebileceğini göstermiştir.

Sivilce sorunu olan insanlar daha düşük çinko seviyelerine sahip olma eğilimindedir. Bu nedenle, çinko içeren takviyeler semptomları azaltmaya yardımcı olabilir.

Enflamasyonu Azaltır

Çinko oksidatif stresi ve vücudunuzdaki bazı enflamatuar protein seviyelerini azaltır. Oksidatif stres, kronik iltihaplanmaya, kalp hastalığı, kanser ve zihinsel düşüş gibi çok çeşitli kronik hastalıklara sebep olan bir faktördür.

Çinko Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi.

Şiddetli çinko eksikliği nadir görülür. Çinko eksikliğinden görülen hastalıklar, nadir genetik mutasyonları olan kişilerde, çinko eksikliği yaşayan ve emziren annelerin bebeklerinde ve alkol bağımlılığı olan kişilerde ortaya çıkabilir. Şiddetli çinko eksikliği belirtileri arasında büyüme ve gelişme bozukluğu, gecikmiş cinsel olgunluk, deri döküntüleri, kronik ishal, yara iyileşmesinde bozulma ve davranış sorunları bulunur. Daha hafif çinko eksikliği, besin maddelerinden yoksun olan ülkelerdeki çocuklarda daha yaygındır. Dünya genelinde yaklaşık 2 milyar insanın yetersiz beslenme nedeniyle çinko eksikliği yaşadığı tahmin edilmektedir.  Çinko eksikliği bağışıklık sisteminizi bozduğundan ve enfeksiyon olasılığını arttırdığından, her yıl 5 yaşın altındaki çocuklarda 450.000’den fazla ölüme neden olduğu düşünülmektedir.

Çinko eksikliği riski taşıyan kişiler:

  • Crohn hastalığı gibi gastrointestinal hastalıkları olan kişiler
  • Vejetaryenler ve veganlar
  • Hamile ve emziren kadınlar
  • Sadece emzirilen büyük bebekler
  • Orak hücreli anemisi olan insanlar
  • Anoreksiya veya bulimia olanlar da dahil olmak üzere yetersiz beslenenler
  • Kronik böbrek hastalığı olanlar
  • Alkol bağımlılığı olanlar

Hafif çinko eksikliğinin belirtileri arasında ishal, bağışıklığın azalması, saçın incelmesi, iştah azalması, ruh hali bozuklukları, kuru cilt, doğurganlık sorunları ve yara iyileşmesinde bozulma bulunur. Doktorlar, takviyelere ihtiyacınız olup olmadığını belirlerken kan sonuçlarının yanı sıra zayıf beslenme ve genetik gibi diğer risk faktörlerini göz önünde bulundururlar.

Çinko Hangi Besinlerde Bulunur?

selenyum-iceren-besinler

Birçok hayvansal ve bitkisel gıdalar doğal olarak çinko bakımından zengindir, bu da çoğu insanın yeterli miktarda çinko tüketmesini kolaylaştırır.

Çinko içeren gıdalar:

  • Kabuklu deniz hayvanları: İstiridye, yengeç, midye, ıstakoz ve istiridye
  • Et: Sığır eti ve kuzu eti
  • Kümes hayvanları: hindi ve tavuk
  • Balık: sardalye, pisi balığı ve somon
  • Baklagiller: Nohut, mercimek, fasulye, barbunya fasulyesi vb.
  • Fındık ve tohumlar: Kabak çekirdeği, kaju fıstığı vb.
  • Süt ürünleri: Süt, yoğurt ve peynir
  • Yumurtalar
  • Kepekli tahıllar: Yulaf, kinoa, kahverengi pirinç vb.
  • Bazı sebzeler: Mantar, lahana, bezelye, kuşkonmaz ve pancar yeşillikleri

Et ve kabuklu deniz ürünleri gibi hayvansal ürünler, vücudunuzun kolayca emebileceği bir formda yüksek miktarda çinko içerir. Baklagiller ve kepekli tahıllar gibi bitkisel kaynaklarda bulunan çinkonun, emilimi engelleyen diğer bitki bileşikleri nedeniyle az emildiğini unutmamak gerekir.

Çinko Ne Kadar Tüketilmelidir?

Çinko eksikliğinin sağlık komplikasyonlarına neden olması gibi, aşırı tüketimi de olumsuz yan etkilere neden olabilir. Çinko fazlalığının en yaygın nedeni, hem akut hem de kronik semptomlara neden olabilecek çok fazla tamamlayıcı çinkoya sahip olmaktır.

Bu rahatsızlığın belirtileri ise şunlardır:

  • Mide bulantısı ve kusma
  • İştah kaybı
  • İshal
  • Karın krampları
  • Baş ağrısı
  • Azalan bağışıklık fonksiyonu
  • “İyi” HDL kolesterol düzeylerinde azalma
  • Çok fazla çinko tüketilmesi diğer besin maddelerinde de eksikliklere neden olabilir. Örneğin, yüksek çinko tüketimi, bakır ve demir emiliminizi engelleyebilir.

Çinko takviyesi farklı formlarda bulunabilir. Çinko hapı, çinko tablet ve hatta çinko şurubu olarak bu mineralin takviyesini alabilirsiniz. Aşırı tüketimden kaçınmak için, bir doktor tarafından önerilmedikçe yüksek doz çinko içeren takviyelerinden uzak durun.

YORUM YAZ:

Yorum bırak!
Lütfen adınızı giriniz