K vitamini, diğer tüm vitaminler gibi sağlıklı bir bireyde belli oranlarda bulunması gereken ve bu nedenle besinler ya da gıda takviyeleri yoluyla düzenli olarak tüketilmesi gereken vitaminlerden biridir. Ancak bir grup için öyle özel bir öneme sahiptir ki, neredeyse hayati nitelik taşır: yeni doğan bebekler.
Bebeklerdeki eksikliği bazı rahatsızlıkların habercisi ya da sebebi olan K vitamini, ebeveynler tarafından tüketimi dikkatle takip edilmesi gereken bir vitamindir. Bunun önemini anlayabilmek adına bu içeriğimizde sizinle K vitamini eksikliğinden bebekler için değerine ve bu eksikliği nasıl giderebileceğinize dair birçok ipucu sunduk.
K Vitamini Eksikliği Belirtileri ve Nedenleri
K vitamini, bazı gıdalarda doğal olarak bulunan ya da gıda takviyesi yoluyla tüketilebilen yağda çözünen vitamin grubuna ait bir grup vitamini ifade eder. Belirli bir protein grubunun sentezlenmesi için gerekli olan K vitamini, kanın pıhtılaşmasında görev alan bir bileşiktir. Bununla birlikte vücutta kalsiyum için bağlayıcı olarak kullanılıp kemiklerin ve diğer dokuların sağlıklı kalmasında etkilidir (1). K1 ve K2 olmak üzere iki farklı formu bulunan bu vitamin, farklı gıda kaynakları yoluyla vücuda kazandırılır.
K vitamini içeren besinleri keşfetmek için tıklayın: K Vitamini En Kolay Nasıl Alınır?
Genellikle yetişkinlerde K vitamini bakımından yetersiz beslenme sonucu ortaya çıkan K vitamini eksikliği belirtileri şunlardır (2):
- Deride kolay morarma
- Diş eti veya burunda sızlama
- Yaralanmalarda aşırı kaşınma
- Ağrılı adet dönemleri
- İdrarda veya dışkıda kanama
Bunlara ek olarak uzun süre antibiyotik kullananların K vitamini düşüklüğü yaşaması olasıdır. Ayrıca kanser ve diyaliz hastaları ile vücudunda emilim bozuklukları yaşayan kişiler için de K vitamini eksikliği yaşama konusunda riskli olduğunu söyleyebiliriz. Tüm bunlar dolaylı yoldan bebeklerdeki düşük K vitamini seviyelerini etkileyen faktörlerdir. Peki bebeklerde K vitamini eksikliği neden olur? Bu soruya cevap olarak şunları sıralayabiliriz (3):
- Annedeki K vitamini eksikliği sebebiyle sütünün de K vitamini açısından düşük olması
- K vitamininin plasentadan bebeğe iyi oranda transfer olmaması
- Yenidoğan bebeklerin karaciğerinin vitamini verimli kullanamaması
Bunlar bebeklerde K vitamini eksikliğinin hem nedenleri hem de belirtileri konumundadır. Bu nedenle bebekler doğar doğmaz diğer tüm değerler gibi K vitamini değerleri de ölçülür/ölçülmelidir.
Bebekler İçin K Vitamininin Önemi
Bebeklerin bağırsakları anne sütünden kesilmeye yakın ek gıdalar ile belenmeye başlayıncaya kadar yeterli miktarda K vitamini üretmez. Beslenme düzeni değiştikçe artan ve işlevsel hale gelen K vitamini, ancak bu dönemden sonra sağlıklı bir boyuta ulaşır. Öncesinde tüm bebekler YHH adıyla bildiğimiz Yenidoğan Hemorajik hastalığına yakalanma konusunda risk altındadır. Yenidoğan hemorajik, doğrudan K vitamini eksikliği sebebiyle vücuttaki kanın pıhtılaşmaması sonucu gerçekleşen bir tür kanama bozukluğudur. Üstelik bu hastalık, bebekler için hayati risk taşıyıncaya kadar anlaşılmayabilir. Bu da dolaylı olarak K vitaminini bebekler için hayati öneme sahip bir besin haline getirir (4, 5).
6 aylık olana kadar herhangi bir zamanda ortaya çıkabilen Yenidoğan Hemorajik hastalığının görülme sıklığı ortalama %0,5 – 1 aralığındadır. Erken, klasik ve geç olmak üzere üç farklı zamanda gerçekleşebilir (6):
- Erken dönem hastalık, doğumdan hemen sonra veya 24 saat içinde ortaya çıkabilir. Annenin hamilelik döneminde aldığı ilaçlardan kaynaklanabilir.
- Klasik dönem hastalık, doğumdan sonraki 1 – 7 gün içinde ortaya çıkar. Yenidoğanlardaki düşük K vitamini seviyelerinden kaynaklanır.
- Geç dönem hastalık ise doğumdan sonraki 3 ay içinde gerçekleşir ancak bu 6 aya kadar da uzayabilir. Genellikle K vitamini aşısı olmayan ya da sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde görülür.
Bebeklerin bu dönemleri sağlıklı bir şekilde atlatabilmeleri için riskli tarihlerde vücutları için gereken K vitamini desteğini almaları son derece önemlidir.
Bebeklerde K Vitamini Eksikliği Nasıl Giderilir?
Bebeklerde K vitamini eksikliği ve buna bağlı rahatsızlıkların giderilmesi noktasında, bebeğin fizyolojik durumu tedaviyi belirler. Eksikliğin ya da hastalığın seviyesine göre müdahale yapılır. Örneğin eğer düşük – orta şiddetli bir durumsa, aşı ile rahatsızlığın semptomları çözülebilir. Ancak daha iyi bir seviyedeyse bebeği kan nakline kadar giden bir süreç bekler. Öncelikle bunların önlenebilmesi için alınabilecek bazı önlemler vardır. Bunlar hem bebeklerde K vitamini eksikliğini giderecek hem de hastalıkların risklerinden koruyacaktır. Vitamin eksikliğini önlemenin yollarını şu şekilde sıralayabiliriz (7):
- Bebek doğduğunda K vitamini aşısı yaptırılmalı. Böylece vücutta ihtiyaç duyulan K vitamini kazandırılmış olur.
- Bebekler anne sütüyle birlikte diğer besinlerle de beslenmelidir. Anne sütü yeterince K vitamini bulundurmaz. Bu da sadece anne sütüyle beslenen bebeğin ihtiyaç duyduğu K vitamini almasını engelleyebilir. Bebeğin öğünlerine K vitamini değeri yüksek ve yiyebileceği besinler eklenebilir ya da K vitamini takviyesi kullanılabilir.
- Anne hamilelik boyunca bebekte kan pıhtılaşmasını engelleyebilecek ilaçlar almamalıdır. Nöbet ilaçları, kan pıhtılaşmasına yönelik ilaçlar vs. gibi Yenidoğan Hemorajik hastalığını tetikleyebilecek ilaçlardan kaçınılmalıdır.