B12 vitamini hakkında bilmemiz gerekenleri uzun ve sıkıcı makaleler okumadan özet bilgiler halinde aşağıdaki yazımızda sizler için derledik. Bu makalede B12 vitaminin fonksiyonları, bir kişinin B12 vitamini yeteri kadar tüketmediğinde olabilecekler ve B12 vitamini kaynaklarının neler olduğu ele alınacaktır.
B12 Vitamini Nedir, Hangi Besinlerde Bulunur? Eksikliğinde Hangi Hastalıklar Görülür?
B12 vitamini hayati önem taşıyan bir B vitamini türüdür. Sinir dokusu sağlığı, beyin fonksiyonu ve kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gereklidir. B12 vitamininin diğer adı ise kobalamindir.
B12 vitamini seviyeleri çok düşük olduğunda bazı sorunlar baş gösterebilir. Bu da geri dönüşü zor olan bazı nörolojik semptomlara yol açabilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde, popülasyonun yüzde 1.5 ila 15’inin şu anda B12 vitamini eksikliği teşhisi aldığı bilinmektedir.
B12 vitamini nedir?
Kobalamin olarak da bilinen B12 vitamini, diğer tüm B vitaminleri gibi suda çözünen bir vitamin türüdür. (1)
Suda çözünebilir olması kan dolaşımı boyunca ilerleyebileceği anlamına gelir. İnsan vücudu B12 vitaminini dört yıl kadar bir süreyle depo edebilme kapasitesine sahiptir.Vücutta fazla bulunan veya istenmeyen B12 vitamini ise idrarla dışarı atılır.
B12 vitamini en büyük ve yapısal olarak da en karmaşık vitamindir. Et ve et ürünlerinde doğal olarak bulunur ve sadece bakteriyel fermantasyon sentezi yoluyla endüstriyel olarak üretilebilir.
B12 Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
B12 vitamini genellikle, et, balık, yumurta ve süt ürünleri gibi hayvansal ürünlerde doğal olarak bulunabilir. Bitkisel besinlerde ise genel olarak kendiliğinden bulunmaz.
B12 vitamini içeren yiyecekler şunlardır:
- Sığır eti
- Jambon
- Kümes hayvanları
- Kuzu
- Balık (özellikle mezgit balığı ve ton balığı)
- Süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri
- Bazı besin mayası ürünleri
- Yumurtalar
Ayrıca bazı soya sütü ve kahvaltılık tahıllar B12 vitamini ile desteklenmektedir..,
B12 içeren besinler hakkında ek kaynak için B12 Vitamini Hangi Besinlerde Var? bilimsel makalesini inceleyebilirsiniz.
Aktif bir tedaviye ihtiyaç duyulmadan önce sağlıklı besin maddelerinin alınması ve dengeli beslenme her zaman daha yerinde olacaktır. Çünkü sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilen diyetle eksiklik belirtileri kolaylıkla ortadan kaybolur.
B12 Vitaminin Yararları Nelerdir?
B12 vitamini, beynin normal işlevini yerine getirebilmesi ve sinir sistemi için çok önemlidir. Aynı zamanda kırmızı kan hücrelerinin oluşumunda rol sahibidir ve DNA’yı oluşturmaya ve düzenlemeye yardımcı olur.
Vücuttaki her hücrenin metabolizması B12 vitaminine bağlıdır, çünkü B12 vitamini yağ asitleri ve enerji üretiminin sentezinde rol oynar. B12 vitamini, insan vücudunun folik asidi emmesine yardımcı olarak vücuttaki mevcut enerjinin serbest kalmasını sağlar.
İnsan vücudu tarafında her dakika milyonlarca kırmızı kan hücresi üretilir. Üretilen bu hücrelerin B12 vitamini olmadan düzgün bir şekilde çoğalmaları mümkün değildir. B12 vitamini seviyesi çok düşük olduğunda kırmızı kan hücrelerinin de üretimi azalır. Kırmızı kan hücresi sayısı düştüğünde ise anemi oluşabilir.
Araştırmalar, B12 vitamininin homosistein seviyesinin düşürülmesine yardımcı olduğunu, bunun da kalp hastalığı riskinizi azaltabileceğini göstermiştir.(2)
Günlük Alınması Gereken B12 Vitamini Dozajı Ne Kadar?
ABD’de Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) tarafında, 14 yaşın üzerindeki gençler ve yetişkinlerin günde 2.4 mikrogram (mcg) B12 vitamini tüketmesi tavsiye edilmektedir. Bunun yanısıra hamile kadınların 2.6 mcg ve emziren kadınların 2.8 mcg B12 vitamini alması gerektiği belirtilmektedir.
B12 vitamini aşırı alımında toksik veya zararlı niteliklere rastlanılmamıştır. Ancak unutmamalıyız ki, herhangi bir takviye almaya başlamadan önce her zaman bir doktora danışmakta yarar vardır..
Ek olarak gözardı edilmemesi gereken bir konu da, bazı ilaçların B12 vitamini ile etkileşime girebileceğidir. Bunlar genellikle peptik ülser hastalığı için kullanılan metformin, proton pompalama inhibitörleri ve h2 reseptör agonistlerini içerir. Tüm bu ilaçlar B12 vitamini emilimini engelleyebilir. Antibiyotik kloramfenikol veya kloromisetin de takviye alan kişilerde kırmızı kan hücresi üretimini olumsuz yönde etkileyebilir.
B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Vücut B12 vitaminini yeterli almadığında kişide B12 vitamini eksikliği oluşur.
Bu durum da, özellikle sinir sistemi ve beyin için geri dönüşü pek de mümkün olmayan ciddi hasarlara yol açabilir.
2500’den fazla erişkinle gerçekleştırılen bir çalışma, B12 vitamini eksikliği olan kişilerin normal kemik mineral yoğunluğunun daha düşük olduğunu göstermiştir.(3)
B12 vitamininin olması gereken normal seviyenin biraz olsun altına düşmesi bile depresyon, kafa karışıklığı, hafıza problemleri ve yorgunluk gibi olumsuzlukları tetikleyebilir. Bununla birlikte, bu semptomlar B12 vitaminin eksikliğinin teşhis edilebilmesi için tek başlarına yeterli değildir.
B12 vitamini eksikliğinin diğer semptomları arasında ise kabızlık, iştahsızlık ve kilo kaybı sayılabilir.
Semptomlar çoğaldığında, eller ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma gibi nörolojik değişiklikler meydana gelebilir. Bazı insanlar dengelerini korumakta dahi zorlanabilirler.
B12 vitamini eksikliği bulunan bebeklerde, yüzde titreme gibi olağandışı hareketlerin yanı sıra refleks problemleri, beslenme güçlükleri, kaşınma ve bu eksiklik tedavi edilmediği takdirde ortaya çıkması olası büyüme problemleri görülebilir.
B12 vitamini eksikliği, kalıcı sinir ve beyin hasarı riskini de beraberinde getirir. B12 vitamini düşük seviyelerde izleyen bazı kişilerde psikoz, mani ve demans gelişme riski diğer insanlara oranla daha yüksektir.
Yetersiz B12 vitamini anemiye de yol açabilir. Aneminin en sık görülen semptomları arasında yorgunluk, nefes darlığı ve düzensiz kalp atışları vardır. Anemi olan kişilerin yaşaması muhtemel durumlar:
- Ağız ve dilde oluşan yaralar,
- Kilo kaybı,
- Solgun veya sararmış cilt,
- İshal,
- Adet problemleridir.
Ayrıca B12 vitamininin eksikliği insanların enfeksiyon etkilerine karşı daha duyarlı olmalarına yol açabilir.
Kimler B12 Vitamini Eksikliği Çekerler?
Beslenme düzenlerinde hayvan kaynaklı gıda ürünleri bulunmadığından, veganlar B12 vitamini eksikliği riskiyle karşı karşıyadır. Gebelik ve emzirme gibi durumlar da, veganlarda eksikliğin daha da ilerlemesine neden olabilir. Bitkisel gıdalar, uzun vadede sağlığımızı korumak için yeterli miktarda kobalamin(B12) içermez.
Pernisiyöz anemisi olan kişilerde de B12 vitamini eksik olabilir. Pernisiyöz anemi, kan değerlerini etkileyen otoimmün bir hastalıktır. Bu hastalığa sahip olan kimseler, B12 vitamininin vücut tarafından emilmesini sağlayan bir protein olan intrinsik faktöre (IF) yeterli miktarda sahip değildir.
Risk altında bulunan diğer gruplar arasında ince bağırsak problemleri olan, örneğin, ince bağırsağı cerrahi olarak kısaltılmış olan kişiler bulunur.Bu kişiler kobalaminin uygun şekilde emilmesi sorununu yaşayabilirler. Ek olarak, Crohn hastalığı olan kişilerin de risk altında olduğu söylenir, ancak araştırmacılar bunu doğrulamak için herhangi bir kanıt bulunamadığını söylemektedirler.
Gastrit, çölyak hastalığı ve enflamatuar barsak hastalığı da B12 vitamini eksikliğine yol açabilir, çünkü bu koşullar besinlerin emiliminin azalmasına sebep olur.
Benzer şekilde kronik alkolizmi olan kişiler B12 vitamini eksikliği yaşayabilir, çünkü besinlerin vücutlarında verimli bir şekilde emilebilmesi sorunu yaşarlar.
Diyabetlerinin metformin ile tedavi edildiği bireylerin B12 vitamini seviyelerini düzenli olarak takip etmeleri önerilir. Çünkü metformin B12 vitamini emilimini azaltabilir.
B12 eksikliğini tedavisinde B12 vitamini enjeksiyonlarını kullanılır. Besin emiliminde sorun yaşayan insanlara yeterli mikatrda ve doğru aralıklarla B12 vitamini enjeksiyonu uygulanmalıdır.
B12 Vitamini Takviyesi
Yukarıda da ele aldığımız gibi bazı insanların vucütları B12 vitaminini besin kaynaklarından emmekte güçlük çeker ve bu kişilerin takviye almaları gerekebilir.
Bu durum özellikle, ileri yaştaki yetişkinleri, pernisiyöz anemisi olan hastaları ve aklorhidri veya bağırsak rahatsızlığı olan ve bu problemlerden dolayı gıdalardan B12 vitamini tam anlamıyla elde edemeyen kişiler için geçerlidir.
Takviyeler ağızdan veya farklı diğer bazı yollar ile vücuda alınabilir. Bununla birlikte, oral takviyeler eksiklik durumunda bazen yardımcı olmaz. Bu durumlarda kişiye B12 vitamini enjekte edilebilir.
Veganlar, beslenme alışkanlıklarından doğal olarak B12 sağlayan et ürünlerini çıkardıklarından, eksikliği önlemek için takviye alabilirler. Bu özellikle hamilelik sırasında ve emzirme döneminde oldukça önemlidir.
B12 Vitaminin Yan Etkileri Var mıdır?
B12 vitamini almanın yan etkileri çok sınırlıdır. Yüksek miktarlarda toksik içermez ve 1000 mcg dozun bile zararlı olduğuna dair herhangi bir bulguya rastlanılmamıştır.
2001 yılına kadar B12 vitamininin olumsuzluğuna dair herhangi bir bulgu ya da şikayet bulunmamaktadır. 2001’de Almanya’da yaşayan bir kadın B12 takviyesi kullanımına bağlı olarak yüzünde kızarıklık ve şişme şikayetleri oluştuğunu iddia etmiştir. Ayrıca B12 vitaminin tetiklediği bazı sivilce oluşumu vakaları da bildirilmiştir.
Siyanokobalamin, zehirli bir madde olan siyanürün izlerini taşıyan enjekte edilebilir bir takviye türüdür. Dolayısıyla da, olası etkileri hakkında bazı endişeler ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, birçok meyve ve sebze bu izleri taşır ve bu önemli bir sağlık riski olarak kabul edilmez.
Bunun sonucunda, bu tür takviyeler, böbrek hastalığı olan kişiler için tavsiye pek edilmez.
Piyasadaki devlet onaylı B12 vitaminlerine vitaminler.com sitesiden ulaşabilirsiniz.
